راجی ربیدگءَ پہ زانت ءُ زانشت نگوگی وا تھیانگو رجانک: ساحر اِسحاق

راجی ربیدگءَ پہ زانت ءُ زانشت 

زمبابوے ءِ زمین ءِ دلبند ءَ اوشتگ ءُ وانگ ءُ ربیدگ ءِ بابت ءَ تران کنگ، پہ اے کار ءَ منی سر چہ پَھر ءُ شان ءَ کمو بُرز اِنت۔ چیا کہ اے ھما زمین اِنت کہ ایشی ءِ پُسّگ پہ وتی زمین ءَ چہ ڈنّیانی ھاکمی ءُ  ایردستی ءِ رکینگ ءَ، سْیاسی جھد ءِ ھما سیمسراں سر بوتگ اَنت آ سلاہبندیں جدوجھد(آرمڈ اسٹرگل) اِنت۔آھاں ڈنّی زورآورانی ایردستی ءُ لگتمالی نہ منّیتگ ءُ آ چہ وتی زمین ءَ جتگ ءُ گلّینتگ اَنت۔ چوناھا ھمے سْیاسی جھد ءَ اے زمین ءِ راجدوستی ءِ وانگی ءُ ربیدگی مُھکمیں بُنلاد وت ایر کُتگ اَنت۔ پہ وتہ یک راجدپترے جوڑ کنگ، پہ وتی ھکّ ءُ اوبالاں پاد آیگ ءُ جُھد کنگ، وتی تہءَ  وت یک وانگے، سرپدی یے۔ ءُ پدا دود ءُ ربیدگ ھمے جُھد ءِ یک اکسے۔ اے بابت ءَ کبرال ءَ جْوان گُوشتگ کہ پہ یک راجے ءِ آجوئی ءِ جُھد کنگ یک ربیدگی کُرتنے۔ ءُ آجوئی جُنز سرجمءَ یک آجوئی جھد کنوکیں راجے ءِ دود ءُ ربیدگءِ  یک درشانے۔ من مبارکی گوش آں زمبابوےءِھما دلیر ءُ کُنگریں بامَرداں کہ آھاں نوآبادکاری ءِ روچاں تپنگ چِست کُت ءُ گلامی ءِ پنجگاں چہ وتارا آجو کُت۔ من لبز نوآبادکاری ءِ زمانگ (Colonial Stage) پمشکہ کارمرز کنگ ءَ آں چیا کہ کالونیئلزم ءِ دو اسٹیج اَنت۔ یکّے نوآبادری (Colonial) اِنت ءُ دومی نیوکالونئلزم (Neocolonialism) اِنت۔ مرچی سوبمَنْدیں آجوئی جُنز ءِ چیریں  جیڑھانی مان نیارگ ءُ یا پہ زانت آیانی ڈبّگ ءُ چیر دیگ ءَ اپریکی مُلکانءَابید چہ  روزیگی  بدھالی،  پہ چمداری زندگی کنگ ءُ پنڈگ ءَدگہ ھچّ نہ داتگ ۔ اپریکی مُلک انگت سْیاسی ءُ ربیدگی گُلام اَنت۔ پہ زردّیں مکّئی ءَ، وتی ھَند ءُ دمگ دری پوجیانی دست ءَ دیگ بوتگ انت۔ پہ امریکی ءُ ڈنّی پوجیاں کھبگی کارجاہ جوڑ انت۔

چاگردی جوڈشت ءِ مٹ ءُ بدلی ءِ بُنگپ ءِ سر ءَ چوشیں Conference یے اڑ دیگ یک جْوانیں پالے۔ اے ھبر وانگ ءُ زانگی وزیر ءِ دیم داتگیں لوٹکی کاگد ءَ نبشتہ اِتنت۔

من گوش آں کہ زمبابوے ءِ مھلوک ھما مھلوک اِنت آ مرچی نیوکالونیئلزم ءِ رنگاں گِندگ ءَ اِنت۔ چوشکہ کوامی نکروما نیوکالونیئلزم ءَ سامراج ءِ گُڈّی دور لیک ایت۔

چاگردی مٹ ءُ بدلی بہ بیت یا نیوکالونیئلزم ءِ چہ روتگاں کشّگ ءُ ھلاس کنگ، وانگ ءُ ربیدگ یک جوانیں کِردے پیلو کن اَنت۔

نوں جُست اے سر کشّ ایت کہ وانگ ءُ ربیدگ چے اَنت؟ اشانی پہ سْیاسی، روزیگی ءُ چاگردی مٹ ءُ بدلی ءَ کرد چے اِنت؟ 

وانگ ءُ ربیدگ 

وانگ چوناھا ھما کاریچ (Process) انت کہ اودا ورنا یک مُلکے ءِ پیداواری رَھبَند، بِزاں (System of Production) ءُ ھمے پیداوار ءِ بھر ءُ بانگ کنگ ءِ رَھبَند ءَ ھوار کنگ بنت۔ وانگ ھما کاریچ اِنت کہ اودا ورنا یک ملکے ءِ مردمانی پُچ ءُ پوشاک، ورگ ءُ چرگ یا چو بگوش کہ ملک ءِ درائیں مڈّیانی بھر ءُ بانگ ءِ  رَھبَند ءَ ھوار کنگ بنت۔ ءُ دومی نیمگ ءَ چاگردی جوڈشت ءِ بابت ءَ ورناھاں سرپدی دیگ۔ چوشکہ آھان ءَ اے سرپد کنگ کہ یک چاگردے دو سْیادی ءَ چہ جوڑ بوتگ۔ یکّے بنیادم ءِ گوں بنیادم ءَ سْیادی ءُ دومی بنیادم ءِ گوں ابرم ءَ سْیادی۔

بْیا ھمے ھبر ءَ دیمتر ءَ گیشین ایں۔ بنیادم چو آدگہ جناورانی پئیم ءَ، ابرمءِ (Nature) یک بھرے۔ بلے بنیادم ھما اِنت کہ وتی ورگ، وتی گُد ءُ پُچ ءُ وتی ساھِگ ءَ وت جوڑ کنت۔ بنیادم وتی پوریاتی تاگت (Labour Power) ءِ کُمک ءَ چہ ابرم ءَ وتی ورد ءُ وراک، پوشاک، ساھِگ ءُ زند ءِ اے دگہ ھاجتاں سرجم کنت۔ بنیادم وتی پوریاتی زوراں ابرم ءِ سر ءَ جنت ءُ پہ وت مال ءُ مڈّی اڈّ کنت۔ نوک نوکیں اوزار ءُ پوریاتی ازباباں، چوشکہ چہ اھدی سِنگ ءَ بگر داں مرچیگیں مشیناں بْیا، اے درستاں بنیادم ءِ پوریاتی تاگت گیش توانا کُتگ۔ بنیادم ءِ لائکی ءُ ھُنرمَنْدی، اوزار ءُ ازبابانی جْوانیں کارمَرزی ءُ بنیادم ءِ گوں اِیندگہ بنیادمانی گوم ءَ یکجاھی ءِ سوب ءَ مرچی بنیادم یک آسودگیں زندے یے واھند اِنت۔

بنیادم ءِ گوں ابرم ءَ سْیادی دو رنگ ءَ پدّر اِنت۔ یکّیں وھد ءَ اے سْیادی پرشُت ءُ پروشی (Conflict) ءُ ھمزیلی (Harmony) سْیادی یے۔

ھمزیلی چو اے پئیم کہ بنیادم ھرکارے کہ کَنت آ ابرم ءِ بھرے۔ ءُ پُرشت ءُ پروش چو اے پئیم کہ بنیادم چہ ابرم ءَ وتارا جُدا کَنت، ابرم ءَ پروش ایت، آئی ءَ مَٹ کنت، آئی ءَ وتی پادانی چیر ءَ کنت ءُ آئی ءَ لاچار کنت کہ آ بنیادم ءِ درائیں ھاجت ءُ زلورتاں سرجم بہ کنت۔ چوناھا ابرم ءِ جِند ھم پہ بنیادم ءَ چو مھربان نہ اِنت۔ بلکیں آئی ءِ کُرتن دژمنی کُرتن اَنت۔ بلے جُھد بنیادم ءُ ابرم ءِ سْیادی ءِ بُنیات اِنت۔ ابرم ءِ پرُشت ءُ پروش ءُ آئی ءِ مٹ کنگ ءَ بنیادم گوں دومی بنیادم ءَ سْیادی یے بندات کَنت۔ اے سْیادی دو رنگ ءَ بیت۔ کھریں ابرم ءِ کھر ءُ آپتانی دیم ءِ دارگ ءَ بنیادم گوں دومی بنیادم  ءَ گوں دست ماں دست بیت۔ وھدے ما بنیادم ءِ پوریاتی تاگت ءِ گپّ ءَ کنیں گُڑا بِزاں ما بنیادم ءِ یکجاہ ءُ یکمُشتی ءِ تاگت ءِ گپّ ءَ اِیں۔ چہ اے کُرتناں مُچّ بوتگیں مال ءُ مڈّی بازیں دستانی یکمُشتی ءِ بَرورد اَنت۔ نوں وھدیکہ بنیادم ءَ ابرم پرشت ءُ پروش کُتگ ءُ چہ آئی ءَ نیوگ، ورد ءُ وراک جوڑ کُتگ، چوشکہ اے کار یکجاھی کارے بوتگ گُڑا پمشکہ الّم اِنت کہ درائیں مال ءُ مڈّی بھر ءُ بانگ بہ بَنت۔ بنیادم ءِ گوں دومی بنیادم ءَ سْیادی ھم دو رنگ ءَ اِنت۔ ھمزیلی ءُ لٹ ءُ کُٹ  دوئیں۔ ھمزیلی چو اے پئیم کہ بنیادم گوں دومی بنیادم ءَ یکجاہ بیت ءُ ابرم ءِ کھر ءُ آپانی دیم ءَ دار ایت۔ دومی نیمگ ءَ بنیادم ءِ گوں دومی بنیادم ءَ سْیادی لَٹ ءُ کُٹ ءِ آماچ ھما وھد ءَ بیت وھدے ورد ءُ وراک ءُ مڈّیانی بھر ءُ بانگ ءِ وھد کئیت۔ ھر بنیادم ءِ جھد ھمیش اِنت آ وتارا یک انچیں مکامے ءَ بہ بارت ءُ سر بہ کنت کہ اودا آئی ءَ چہ درستاں گیشتر بہ رس ایت۔ پہ درور، ھر ھما تاگت کہ چاگرد ءِ پوریاگر، پوریاتی تاگت ابرمی مال ءُ مڈّی ءُ سرجمیں پیداوار ءَ وتئ دست ءَ کنت گُڑا درائیں چاگردی مڈّی ھمائی ءِ دست ءَ بنت۔ 

دو جد ءُ جہد

بنیادم ءِ گوں دومی بنیادم ءَ سْیادی ءَ چہ چاگرد ءَ پیداوار پیداگ بیت۔ پمشکہ اے سْیادی یک پیداگکاری سْیادی یے۔ چہ ادا چاگرد ءِ روزیگی  جوڈشت دیم ءَ اَتکگ۔ بنیادم ءِ گوں ابرم ءَ سْیادی ءُ بنیادم ءِ گوں دومی بنیادم ءَ سْیادی ءَ یا جھد ءَ چاگرد ءِ بنلاد ایر کتگ اَنت۔ چہ ادا یک روزیگی راجمانے جوڑ بیت۔ بلے ھمے روزیگی زندگی ءِ گِر ءُ دار ءَ پہ راہ ءُ رھبند ٹھینگ بَنت ءُ دیم ءَ آرگ بَنت۔ پدا ھمے راہ ءُ رھبندانی مناّرینگءِ ھاترءَیک مشینری یے آرگ بیت۔ ادا روزیگی راجمان یک سْیاسی راجمانے جوڑ بیت ءُ چو کمو باز استانے ءِ رنگے زور ایت۔ راجمان ءِ روزیگی زند ءِ دار ءُ مدار ءَ پہ پوجی، پلوس، کازی، آمیدگِس ءُ زندان دیم ءَ آرگ بَنت۔ چہ ادا راجمان ءَ یک سْیاسی زندے رس ایت۔ روزیگی ءُ سْیاسی کاریچ ءَ راجمان زند ءِ گوازینگ ءِ وتی لھتیں جُدا ءُ بےدروریں راہ ءُ رھبند ٹھین ایت۔ آھانی وتی سوت ءُ نازینک، زبان، ازم، لبزانک، نیکراہ، تامر ءُ وانگی رھبندے بیت کہ آ ھمے درستاں ءُ گْوَستانک ءُ زمین ءِ سرپدی یے چہ یک پدریچے ءَ دومی پدریچ ءَ سر کَنت۔ چہ ادا مئے روزیگی ءُ سْیاسی راجمان ءَ یک ربیدگی زندے رس ایت۔ نوں اے راجمان یک دود ءُ ربیدگی راجمانے کہ آئی ءِ گور ءَ زند ءِ گوازینگ ءِ وتی راہ ءُ رھبند ھست اَنت۔ راجمان ءِ روزیگی ءُ سْیاسی ردوم ءَ آئی ءِ مردمانی دگنیا ءَ چارگ ءِ وتی یک نزّے بیت۔ ربیدگ ھمے نِزّ یا زندگی کنگ ءِ راہ ءُ رھبنداں چہ یک پدریچے ءَ دومی ءَ سر کنت۔

ھرچاگردے ءِ وتی کَدر(values) بَنت۔ چوشکہ Ethical values بزاں شر ءُ ھراب ءِ گیشینگ ءِ وتی وڈ ءُ ڈول، aesthetical values بزاں شرنگی ءُ بدرنگی گیشینگ ءِ وتی وڈ ءُ ڈول۔ راجمان ءِ مردمانی دگنیا ءِ چارگ ءِ وتی نگاہ یا values انچو اَنچ نہ یتکگ اَنت بلکیں یک راجمانے یک برے روزیگی راجمانے ءَ چہ سْیاسی راجمانے بیت ءُ چہ ھمادہ  دود ءُ ربیدگ، values، راجمانی سما ءُ پجّار ودی بَنت۔ اے درائیں کاریچ گوں یکّے دومی ءَ بَندوک اَنت۔ چہ یک کاریچے ءَ دومی کاریچ بندات بیت۔ چوشکہ راجمان روزیگی بوھگ ءَ پد سْیاسی رنگے زور ایت۔ 

وانگ ءُ چاگردی بدلی

بلے اے میان ءَ وانگ ءِ کِرد چے بوت کَنت؟

وانگ مردماں اے سرجمیں کازماس ءِ بابت ءَ زانت ءُ سرپدی دَنت۔ پہ درور اے جھان چوں جوڑ بوتگ؟ ادا مردمانی کِرد چے بوتگ؟ ءُ اے جھان ءَ مردم چوں مٹ کنگ ءَ اَنت۔ چوناھا وانگ بائیدیں ھمے سما ءَ بہ بارت ءُ مردماں سر بہ کنت کہ اے راجمانی چاگرد ءِ جوڑ کنوک بنیادم ءِ جند اِنت کہ آئی ءَ وتی پوریاتی تاگت ءِ کُمک ءَ اے چاگرد مٹ کُتگ ءُ اگاں آ بلُوٹ اِیت گیشتر ھم کُت کنت۔ بنیادم ءِ بنداتی روچاں ابرم آئی ءِ  دژمن اَت، آئی جَت ءُ پروشت بلے مرچی بازیں جیڑگ ءُ سما کنگ ءُ ابرم ءِ چیریں راز ءُ کانودانی پھمگ ءَ پَد، بنیادم ءَ ابرم وتی پادانی چیر ءَ کُتگ۔ اَنچوش کہ بنیادم ءَ ابرم ءِ چیریں راز پٹ اِتنت، آ مٹ کُت ءُ وتی پادانی چیر ءَ کُت، ھمے پئیم بنیادم ھم وتی راجمانی چاگرد ءِ راز ءُ کانوداں پٹ اِت کنت، آئی ءَ مٹ کُت کنت۔ وانگ بائد یں بنیادم ءَ اے بیسہ ءَ بہ دنت کہ آ اے جھان ءَ مٹ کُت کنت ءُ اے زمین ءِ سر ءَ پہ وتہ بھشتے جوڑ کُت کنت۔

بلے مارا اے زانگ لُوٹ اِیت کہ ما کُجام وانگ ءِ گپءَ ایں؟ وانگ ءِ مھار کئی  دست ءَ اِنت؟ برے برے وانگ راستی ءِ پدّر کنگ ءَ گیش راستی ءِ ڈبّگ ءُ چیر دیگ ءِ کار ءَ کَنت دانکہ انسان ءُ ابرم ءِ سْیادی گَڈ ءُ منج ءِ آماچ بہ بیت۔

ڈکنز وتی گِدار Hard Times ءَ جْوانیں رنگے ءَ اے پیش دارگ ءِ جُھد ءَ کَنت کہ وانگ پہ راستی ءِ چیر دیگ ءَ چوں کارمرزگ بیت۔ گِدار ءَ یک وانگجاھے ھست، آئی ءِ مستر تومَس گرینڈگرنڈ اِنت۔ وانگجاھ ءَ دو کارست اَنت۔ سَسی جوپ، یک جنکے۔ داں سَسی جوپ ءَ چم پچ کُتگ اَنت ھمے اپسانی کش ءُ کرّ ءَ زندگی کُتگ چیا کہ آئی ءِ پِت یک سرکَسے ءَ کار ءَ انت۔ دومی کارست بلٹ زر اِنت، یک بچکے۔ آئی ءَ داں روچ ءِ مَرچی وتی سرجمیں زند ءَ اپسے نہ دیستگ۔ اناگت ءَ تومس پاد کئیت ءُ چہ سسی ءَ جُست کنت کہ اپس ءِ پجّار ءَ بکن۔ جنک پچلرز ایت، چہ اے اناگتیں جُست ءَ ھُشک ءُ ھیران بیت ءُ اپس ءِ پجّار ءَ کُت نہ کَنت۔ تومس دیم ءَ گوں بلٹ زر ءَ کنت "بلٹ زر، شاباش، تو پاد ءَ اپس ءِ پجّار ءَ بکن۔"

بلٹ زر پاد کئیت، سر ءَ بُرز کنت ءُ ھرچی کہ آئی ءَ چہ کتاب ءَ ونتگ، ھماھاں گوش اِیت "چارپاد، کاھوار، چِل دنتان، چارھاش، چاردیمی دنتاں ءُ چاردہ چَروکی دنتاں۔ بھارگاہ ءَ پُٹءِ رِچ اَنت، سبز ءُ بھارگائیں دیاراں ایشی ءِ سُرمب ھم بُرّگ بیت۔ سرمب ءَ آسن ءِ سر ءَ بُرّ اَنت۔ اپس ءِ اُمر چہ آئی ءِ دنتاناں زانگ بیت۔"

تومس وتی دیم ءَ گوں جنک ءَ کنت ءُ گوش اِیت "نوں سرپد بوت ءِ کہ اپس چے ئے؟"

بلے اگاں راستی چارگ بہ بیت گُڑا اے سسی جوپ اِنت کہ اپس ءِ بابت ءَ زانت ءُ سرپد اِنت ءُ بلٹ زر انت کہ ھچّ نہ زانت۔

سسی جوپ اپس ءِ بابت ءَ اے واستہ زانت چیا کہ آ اپس ءَ سوار بوتگ، اپس ءِ بالادءِ سمارتگ، اپس ءِ کاہ ءُ کدیم کُتگ اَنت ءُ گوں اپساں زندگی کُتگ۔ دومی نیمگ ءَ بلٹ زر ءَ اپس بس کتابانی تہ ءَ دیستگ۔ آ اپس ءَ بس لبزانی تہ ءَزانت۔ ادا وانگ راستی ءِ چیر دیگ ءُ آئی ءَ گُمنام کنگ ءَ پہ کار مَرز بوھگ ءَ اِنت۔ 

تبکی جوڈشتءِ یک اکسے

بَلے چوش چیا بیت؟ ایشی ءِ سرپد بوھگ ءَ مارا یک برے پدا وتی راجمان چارگ لُوٹ اِیت۔ مئے راجمان ءِ جوڈشت روزیگی جوڈشتے ءِ ھمراھی ءَ یک تبکی(class structure) جوڈشتے ھم۔ تبکی جوڈشت چو اے پئیم کہ راجمان ءِ درائیں پیداواری ءِ وسیلہ(Means of production) پوریاگر، اوزار، بنیادمی تاگت، ابرمی مال ءُ مڈّی درست یک تبکے ءِگور ءَ بنت ءُ آ دگراں ھچ نہ بیت۔ ارزانیں لبزاں گوں اے گپ چوش گیشینگ بوت کنت کہ ابرم ءِ پروشت ءُ پروش ءِ کاریچ ءَ یا پیداگکاری ءِ کاریچ ءَ مردمانی بِستار ءُ جاہ گیشینگ بوتگ اَنت۔ پیداگکاری ءِ کاریچ ءَ بس دو مَردم اَنت یکّے exploiter ءُ دومی Exploited اِنت، یکّے ایردست ءُ دومی نوآبادکار اِنت۔ یک گلامیں چاگردے ءَ گلامانی واھُند آ چاگرد ءَ راج کنت۔ یک جاگیرداری چاگردے ءَ مھتر زمینانی واھُند بَنت ءُ بزّگیں دھکان پہ باڑا ھمے زمیناں زور اَنت۔ یک زرداری چاگردے ءَ ھرھما مردم کہ آئی ءِ کرّ ءَ بُنمال بیت گُڑا آ درائیں پیداگکاری وسیلھانی واھُند بیت ءُ بزگرانی گور ءَ بس آھانی پوریاتی تاگت پش کپیت۔

اے ھمے بَزگر اِنت، دھکان اِنت کہ پیداگکاری ءِ کار ءَ کَنت، مال ءُ مڈّی پیداگ کنت بلے ھمے پیداوار ءِ گِر ءُ دار ءُ بار ءُ بانگ ءَ آئی ءِ دست نہ رس اِیت۔ چوشکہ ما پیسرتر ءَ گوشتگ اَت کہ مئے راجمانی جوڈشت یک تبکی جوڈشتے۔ راجمان ءِ درائیں ادارہ، سْیاسی، روزیگی ءُ ربیدگی، ھما تبک  ءِ دست ءِ چیر ءِ بنت کہ آ چاگرد ءَ ھاکمی کنگ ءَ اِنت۔ وانگ ءُ ربیدگ دو تبکاّنی میان ءِ دوری ءِ اکسے مئے دیم ءَ کار یت۔ چوناھا وانگ ءُ ربیدگ تبکی  اَنت۔

یک تبکی  چاگردے ءَ کہ اودا راجے ءَ دومی راج، یا یک تبکے ءَ دومی تبک  ایر دست کُتگ،اے رنگیں جاورھالاں یک  بے پلو ئیں (Neutral) وانگے یے بوھگ کہ آ یک (Neutral) ربیدگے پیداگ بہ کنت، نہ بوتگیں ھبرے۔ پہ وتی ایردستی ءِ مُھکم کنگ ءَ پہ نوآبادکار ءَ وانگ یک مزنیں اوزارے۔ ءُ پہ ایردست ءَ وانگ پہ وتی آجوئی ءِ گرگ ءَ مزنیں اوزارے کہ چہ ایشی ءِ کُمک ءَ چاگرد بدل بوت کنت۔ اے پئیمیں جاورھالاں دو تھرئے وانگ کئیت کہ آ دو جُتا جُتائیں لیکہ ءُ سَما دیم ءَ کار اَنت۔

من ایشی ءَ چو اے پئیم گیشین آں۔ پہ درور A ءَ B ایردست کُتگ۔ اے B انت کہ A ئے زندگ داشتگ، آئی ءَ وارین ایت، چارین ایت۔ نوں A چے لُوٹ اِیت؟ آ کجام زانتکاری ءُ وانگ اِنت کہ A لُوٹ اِیت کہ B ءِ تہ ءَ بہ بیت؟ A مُدام B ءَ ھما زانت ءَ دنت کہ آئیءَ گوں راستی ءَ دور دور ءَ سْیادی نیست۔ ھما وانگ کہ آ اے راستی ءَ ڈبّیت کہ اے B اِنت کہ A ئے زندگ داشتگ، آئی ءَ ورد ءُ وراک کنت، آئی ءَ پُچ ءُ پوشاک کنت۔ A مدام B ءَ ھمے پلسپہ ءَ وانین ایت کہ اے دگنیا مٹ نہ بیت۔ B ءَ مُدام اے وانینگ بیت کہ اے ھستیں نگیگیں جاور ھُدا ءِ واھگ ءِ پدا اَتکگ اَنت ءُ اے بدل کنگ نہ بَنت۔ A ھروھد ءَ B ءَ مُدام اے وانین ایت کہ اے نگیگیں جاورھال تئی کُتگیں گُناھانی مُزّ اَنت کہ ترا رَستگ اَنت ءُ پہ تو الّم انت کہ تو سبر ءُ اوپار بکن چیا کہ اےسبر ءُ اوپار ءِ مُزّ ءَ ترا بھشت ءَ جاہ دیگ بیت۔ پہ A ءَ نیکراہ، آ تُری ھر کجام نیکراہ بیت،  مزنیں کُمکے پہ ایردستی ءِ  مُھکم کنگ ءَ۔ A مُدام B ءَ اے باور کنائینگ ءِ جُھد ءَ کنت کہ منی واجھی ءُ بالادستی ءُ تئی گلامی ءُ ایردستی ابرم ءُ ھُدا ءِ کانود اِنت ایشی ءِ پُشت ءَ ھچ وڈیں دپتری راستی نیست۔ پدا A ھروھد ءَ B ءَ یک شکّے ءَ دور دَنت۔ B وتی جند ءِ ، وتی دود ءُ ربیدگ ءُ وتی Values نی سرا شکّ کنت۔ یک گالردے ءَ اے ھبر چو اے پئیم گیش اِت کنت کہ A مُدام B ءَ یک گلامیں سَما (Slave Consciousness) یے دَنت۔ ءُ پدا B ءِ چم مُدام A ءِ ربیدگاں سکّ بَنت ءُ آئی ءَ مزن سرپد بیت۔ چوناھا A ھروھد ءَ Bءَ یک انچیں زانتے دَنت کہ آ یک نیمگے B ءَ چہ راستیں زانت ءَ زبھر کنت ءُ دومی نیمگ ءَ آئی ءَ بےھال کنائینگ ءِ جُھد ءَ کنت کہ آ ایردست اِنت۔ ءُ ھمے زانت ءَ چہ ھم آئی ءَ دور دار ایت کہ اے ایردستی یک دپتری راستی یے نا کہ ھُدائی کانودے۔ A مُدام B ءِ اندر ءَ یک انچیں گلامیں سَما یے کِشگ لُوٹ اِیت کہ آ B ءَ گیش ایردست کُت بہ کنت۔ A ءِ اے درائیں کُرتن B ءَ رامگ کن اَنت ءُ B پدا چو ھُشتر ءَ وشمھار بیت۔ A نا ایوک ءَ لُوٹ اِیت کہ B ءَ گُلام بدار ایت بلکیں آئی ءِ  مُدام جُھد ھمیش بیت کہ B اے گُلامی ءُ ایردستی ءَ وتی بھت ءُ منزل سرپد بہ بیت۔ 

وانگ،  ربیدگ  ءُسامراج

اگاں ما A ءُ B ءِ تھر ءِ ایجوکیشن ءِ درور ءَ گِندگ بلوٹ ایں گُڑا آ مارا ایمپیرئیلزم ءِ ساھگ ءَ جْوانیں رنگے ءَ گندگ ءَ کئیت۔

کالونیئلزم ھما جاور اِنت کہ یک راجے یا مُلکے دومی راج یا مُلکے وتی ایردست کنت، وتی راہ ءُ رھبنداں، وتی دود ءُ ربیدگاں ایردستیں مھلوک ءِ سر ءَ مُش ایت۔ ایردستی ءِ مستریں لوٹ ھما چاگرد ءِ پیداگکاری ءِ تاگتاں وتی دست ءَ کنگ اِنت۔ بلے نوآبادکار مار ایت کہ ابید ءِ سْیاسی ایردستی ءَ روزیگی ایردستی گران انت گُڑا پمشکہ لشکری اُرش ءَ پد، آ وتی سْیاسی ھستی ءِ دارگ ءِ واستہ وتی اسپیت پوستیں نوآبادکاراں دیم دنت چوشکہ آ کینیا، زمبابئو ءُ الجیریا ءَ بوتگ اَنت۔ یا چوش بیت کہ نوآبادکار  تچکءَ  وتی سْیاسی ھستی ءَ برجم دار ایت چوشکہ آ وتی سردار ءُ جاگیردار جوڑ کنت۔ اے پئیمیں درور مارا یوگانڑا، گانا ءُ نائیجیریا ءَدست کپ ایت۔ 

سْیاسی ءُ روزیگی ایردستی ءَ پد ھم نوآبادکار  گِند ایت چاگرد ءَ سرجمی ءَ ایردست دارگ ءَ پہ دود ءُ ربیدگی ایردستی ھم الّم اِنت۔ پمشکہ نوآبادکار یک انچیں وانگی رھبندے کار ایت کہ آ ایردست ءَ چہ زمینی راستیاں زبھر کنت ءُ ایشی ءِھمبراھی ءَ یک انچیں ربیدگے دیم ءَ کار ایت کہ آ ایردستیں مھلوک ءِ اندر ءَ یک گلامیں سَما یےرودین ایت۔ ایردست ءَ مُدام ھمے گوشگ بیت کہ آئی ءَ گْوَستانک نیست۔ ایشی ءِ بِزانت اِیش اِنت کہ آئی ءَکدی ھم  ابرم نہ پروشتگ ءُ مٹ نہ کُتگ۔آئی ءَ اے گوشگ بیت کہ آئی ءِ دپتر ھما روچ ءَ بندات بوتگ وھدے اسپیت پوست گوں ایسائی دودمان ءِ بیرک ءَ اَتکگ اَنت۔ 

1960 ءَ اوکسفرڑ ءِ پروفیسر ٹریور روپر نبشتہ کنت کہ کالونیئلزم ءَ چہ پیش افریکہ ءَ تھاری ءَ ابید دگہ ھچ نہ بوتگ ءُ تھاری ءَ گْوَستانک نیست۔ پمشکہ نوآبادرانی آیگ ءَ پیش,افریکہ ءَ گْوَستانک نیست۔ ہیگل افریکہ ءَ تاموریں زمین گوش اِیت۔ افریکہ ھما زمین اِنت کہ ادا پیشْرَپت  (Advance) دودمان ءِ گواھی دست کپتگ اَنت۔ پدا ھمے ھبر دیم ءَ آرگ بوت کہ اے زمین ءِ مردم افریکی نہ بوتگ اَنت۔ زمبابئو ءُ روایرکپتی افریکہ ھما زمین اَنت اودا پیشْرَپت جسدی (Material) ربیدگے بوتگ ءُ یک انچیں آرکیٹکچرے بوتگ کہ آ چہ یورُپ ءَ دو دست دیم ءَ بوتگ۔ پدا اے گپّ ءِ رد کنگ ءَ پہ اے گُپتمان دیم ءَ آرگ بوتگ کہ اے زمیناں ارب ءُ اسپیت پوست نندوک بوتگ اَنت۔ بلے اے گپّے دپتری گواھی ھچ نیست۔ 

مردمانی دپتر ءِ نہ منّگ ءُ آھاں اے گوشگ کہ آھاں ھچ دپتر نیست، ایشی ءِ بس یک مُرادے ءُ آ اِیش انت کہ ایردست ءَ را ھمے پیش دارگ کہ آ چو دلوت ءَ اِنت، آئی ءَ پہ چاگردی بدلی دستے ھم ناسُورینتگ ءُ اے نوآبادکار انت کہ آئی ءَ چِتگ ءُ زُرتگ ءُ مردمے کُتگ ۔ 

شیتان  سْیاہ ءُ ھُدا اسپیت

نوآبادکار ءِ وانگی نظام ایردست ءِ زبان ءَ نہ منّیت۔ آمُدام گوش اِیت کہ اے زبان کُھن انت ءُ ایشی ءِ لبز بےادب ءُ گُستاھیں لبز اَنت۔ ایردست ھردے وتی ماتی زبان ءَ گپّ کنت گُڑا آ جنگ ءُ سزا دیگ بیت ءُ ھردے آ نوآبادکار ءِ زبان ءَ گپّ کنت گُڑا آ داد دیگ بیت۔ آ زبان تُری فرنچ، انگریزی یا پُرتگیز بہ بیت۔ 

چوش چیا کنگ بیت؟ ایشی ءِ پُشت ءَ بس یک لوٹ ءُ مُرادے۔ آ اِیش اانت کہ ایردست ءِ دل ءَ چہ وتی ماتی زبان ءَ مھر ءِ ھلاس کنگ۔ ءُ چہ ھما درائیں values ءُ یاتگیر کہ زبان ءَ گون اَنت، چہ آھاں ایردست ءَ دور دارگ۔ چہ ادا ایردست نوآبادکار ءِ زبان ءَ ساڈا ایت ءُ ھر values یے کہ زبان ءَ گوں، آھاں وتی کَنت۔ 

انگریزی ءِ درور ءَ بزور ءُ بچار کہ سْیاھی  (Blackness)چوں پیشدارگ بوتگ یا گوں سْیاھی  ءَچونیں values لچارینگ بوتگ۔ اگاں یک راھے ھترناک ءُ تُرسناک بہ بیت گُڑا اودا یک کامپول ءُ دو ھَڑّ ءِ اکسے ایر کنگ بیت ءُ جھل ءَ نبشتہ کنگ بیت سْیاھیں دگّ (Black Spot). ھمے پئیم اگاں یک کسانیں زھگے کھول ءِ ھبراں مہ زور ایت گُڑا آ سْیاھیں میش (Black sheep)  گُوشگ بیت۔ 

اگاں کسے درکانودی کار ءُ بارے بہ کنت گُڑا آ بِزاں سْیاھیں باپاری(Black Market) ئے کنگءَ اِنت. اگاں کسے وھدے ھستیں تاگتانی ھلاپ ءَ کارے بہ کنت گُڑا سْیاھیں لڑ (Blacklist) ءَ ھوار کنگ بیت۔

سْیاھیں دگ، سْیاھیں میش، سْیاھیں لڑ، سْیاھیں روچ، اے درست اسپیت پوست ءِ نوآبادکاری وانگی رھبند ءِ دروگ اَنت۔ 

اے درائیں چیز ایسائی نیکراہ ءُ آئی ءِ تبلیگیاں افریکی مھلوک ءِ سرا مُشتگ اَنت۔ نوآبادکار ءِ ھیال ءَ افریکی مھلوک ءَ نیکراہ نیست، آگُمراہ اَنت،آ ھُدا پجّا  نیار اَنت، آ بُتاں ابادت کن اَنت۔ ھُدا بس یکّے ءُ آئی ءِ یکّ چُکّے کہ آ چہ پاکیں ربّ ءِ ارواہ ءَ دراتکگ۔ اے یکّیں ھُدا اسپیت ئے، ایشی ءِ درائیں پریشتگ ھم اسپیت پوست اَنت۔ ءُ ھرمردم کہ بھشت ءَ روت گُڑا آئی ءَ  اسپیتیں پوشاک گور ءَ دیگ بیت۔ بلے شیتان سْیاھے۔ آئی ءِ پریشتگ ھم سْیاہ اَنت ءُ گناھ ءِ جِند سْیاھ اِنت۔ ھرھما مردم کہ دوزاہ ءَ روت گُڑا آ ماندارگ بیت ءُ چو اشکر ءَ سْیاھ بیت۔

اے ھیرانی ءِ گپّے نہ  اِنت  کہ یک افریکی یے گوش اِیت "بْیا من ءَ شود، ردمیر، دانکہ من چہ برپ ءَ ھم اسپیتر بہ باں"

آیا اے ھیرانی  ءِھبرے نہ اِنت کہ افریکی مھلوک وتی پُچ َ ءُ پوشاکاں وئیل کنت ءُ اسپیت پوستانی پوشاکاں پوش ایت۔ 

من ھیران آں کہ افریکی زالبول وتی سْیاھیں مودانی چیردیگ ءَ پہ سُھرچکیں وِگّ (Wig) چیا سَرا کن اَنت؟

ءُ اے ھم ھیرانی ءِ ھبرے کہ افریکی مردین آدم ءُ زالبول وتارا اسپیت کنگ ءِ واستا دگنیا ءُ جھان ءِ اسپیت کنوکیں کریم کارمرز کن اَنت۔

ایسائی افریکی مردماں ناماں ھم بد گوش اِیت ءُ چہ افریکی مھلوک ءَ آھانی نامانی ھکّ ءَ پچ گیپت۔ نام مردم ءِ  پجّارءِ  یک چیدگے۔ بدبھتی ءَ افریکی مھلوک ءَ وتی نام دور داتگ انت ءُ ایسائی نام زُرتگ اَنت چوشکہ سمتھ، جون، الیزبتھ، میری ءُ دگہ دگہ۔ بلے آ چہ اے گپّ ءَ بےسما اَنت کہ نام ءِ پچگرگ ءُ نام بندگ ءِ کار ءُ بار ءِ سْیادی گوں گُلامی ءِ ھُنڈالان اَنت۔ ایسائی ءِ بستگیں نام نوآبادکار ءِ ھما لچّینتگیں نشان انت کہ آ داں زندگ انت نوآبادکار ءِ ملکت اِنت۔ 

ھمے تچکیں کِسّہ مارا ازم، ناچ ءُ سوت، کسمانک ءُ لبزانک ءَ ھم گندگ ءَ کئیت۔ یوروپیئن فکشن ءَ ھرھما فکشن کہ نوآبادکار ءَ افریکی زمینءِ سر ءَ پہ ھاکمی ءَ کُمک کنت، آ جْوانیں فکشنے گوشگ بیت۔ ءُ ھرھما نبشتہ کار یاکہ فکشن ھراب ءُ نزور لیکگ بیت کہ آ گُلامی ءَ نہ منّیت ءُ پہ وتی دُزّتگیں مال ءُ مڈّیاں جُھد کنگ ءِ سکین ءَ دَنت۔ پہ درور ریڑر ھگرز ءِ کتاب King Solomons Mines ءَ بچار ایں۔ کِسّہ ءِ تہ ءَسْیاہ پوستیں گیگلول کہ دری اَتکگیں تاگتاں گوں جَنگ کنت ءُ آھاں وتی زمینی مڈّی چوشکہ سُھر ءُ الماسانی درکنگ ءُ برگ ءَ نئیل ایت، یک بَد ءُ جنگّولیں رنگے ءَ پیش کنگ بوتگ۔ پدا ھمے کتاب افریکی گیشتریں زباناں رجانک کنگ بوتگ دانکہ افریکی مھلوک گُلامی ءِ کلوہ ءَ گیش ءَ چہ گیش سرپد بہ بیت۔ وانوک ءِ جئوزگ انچوش مانگیشینگ بَنت کہ آ زانت مہ کنت کہ راستی ءَ راجدوست کئے اِنت؟ ھما افریکی دلّار کہ وتی افریکی مردماں دزگیر کنت ءُ نوآبادکار ءِ دستءَ دنت آ اگلمَنْد، ایماندار ءُ توکلی یے پیش دارگ  بوتگ۔ 

ازم ءِ تہ ءَافریکہ ءِ بابت ءَ ھر ھما کتاب کہ آ یوروپی دانشوراں نبشتہ کُتگ اَنت آھانی تہ ءَ  بُنجھائی کردار اسپیت پوست اَنت کہ چہ ھماھاں رژن درکئیت ءُ تالان بیت ءُ افریکی مردم پُشت ءَ تھاری ءِ تہ ءَاَنت۔

شَست ءِ دھک ءَ وھدے ماکریری اسکول اف فائن آرٹ ءِ بندگ ءِ کار بندات بوت گُڑا ھاک چہ یورُپ ءَ لوٹائینگ بوت۔ یوگانڈہ ءِ ھاک پہ ازمءَ جْوان نہ اَت۔ بِلّے کہ اسکول ءِ درائیں نودربر افریکی اِت اَنت۔ 

نوآبادکاری وانگی نظام ءِ تہ ءَ افریکی نودربراں افریکہ ءِ کوہ، کور ءُ ڈوکانی وانینگ ءَ پیش یورُپ ءِ کوہ، کور ءُ ڈوک وانینگ بَنت۔ گْوَستانک ءَ آیاں گوشگ بیت کہ افریکہ یورُپ ءِیک درگیجے ءُ آ یورُپ ءَ آباد کُتگ۔ نوآبادکار ءِ آرٹ، لبزانک ءُ تیھٹر درست ایردستیں افریکی نودربرانی تہ ءَ یک انچیں سَما ءُ دگنیا ءَ چارگ ءِ نِزّے ودی کن اَنت کہ آ گُلامی ءَ گیش ءَ چہ گیش مُھکم کنت ءُ آجوئی ءِ جُنز ءَ نزور کنت۔ 

اے رنگیں وانگی نظام ءِ لوٹ ءُ مُراد انچیں پوریاگر ودی کنگ اِنت کہ آھانی گلامیں سَما ءَ انچو روتگ جَتگ کہ آ وتی زمین ءِ مڈّیانی دُزّگ ءُ برگ ءَ ھم نہ گِند ایت۔

اے رنگیں وانگی نظام ئے دگہ لوٹے ھم ھست۔ آ اِیش انت کہ بندری یک انچیں Elite class یے جوڑ کنگ کہ آئی ءَ سامراج ءِ ربیدگ وتی اندر ءَ جاہ داتگ اَنت۔ ھمے Elite Class ءِ کُمک ءَ سامراجی نظام برجم بیت ءُ یک نوکیں دروشمے زور ایت کہ آئی ءَ Neocolonialism گوش انت۔ Neocolonialism ھما کاریچ اِنت کہ زاھری دروشم ءَ یک مُلکے آزات اِنت بلے آئی ءِ روزیگ انگت سامراجی تاگتانی دست ءَ اِنت۔ اگاں چوش بوت گُڑا بِزاں ھچّ مٹ نہ بوتگ۔ اگاں بدل بوتگ گُڑا لُٹ  ءُ پُل کنوک مٹ بوتگ انت بس۔ پیسر ءَ سامراجی تاگتاں وتی سردار ءُ جاگیردارانی کُمک ءَ ایردستیں زمین ءِ مڈّی پُلِتگ ءُ بُرتگ اَنت ءُ نوں ھمے جاگیردار ءُ نوآبادکار ءِ کنڈ ھمے بندری Elite مردماں گِپتگ۔ 

فرانز فینن وتئ کتاب 'لگتمالیں زمین' ءِ در راجی سما ءِ جیڑہ' ءِ تہ ءَ ھَلکی سامراجانی بابت ءَ جْوانیں رنگے ءَ تران کنت۔ کتاب ءِ اے دَر بائدگیں درائیں نوک آجو بوتگیں مُلکانی وانگ ءِ پُرارزشتیں بھرے زانگ بوتیں۔ اے دَر یک راجے ءَ سرپد کنت کہ چے کنگی نہ اِنت۔ ایشی ءِ تہ ءَ افریکی نوک آجو بوتگیں مُلکانی ھستیں جاورھالانی جْوانیں اکسبندی یے بوتگ۔ 

"توکی تَبک Middle Class کہ آ سامراجی تاگتانی درآیگ ءَ پد تاگت ءَ کئیت، آ یک کم دیم ءَ شُتگیں تبک ئے۔ آئی ءِ گور ءَ روزیگی تاگت نیست۔ ءُ آئی ءِ ھمے امیت کہ روچے نہ روچے آ سامراجی تاگتانی پئیم ءَ بیت، اے نہ بوتگیں ھبرے۔ بلے ھمے تبکءَ مُدام باور کنائینگ بیت کہ تو مئے  پئیم بوت کن ئے۔ آزاتی کہ زاھری دروشُم ءَ یک راجے ءَ دیم ءَ بارت بلے ھمے آجوئی ءَ پد وڑ وڑیں آپت پیداگ بَنت ءُ راج پدا لاچار بیت کہ پہ کُمک ءِ لوٹگ ءَ پدا سامراجی تاگتانی نیمگ ءَ دست ءَ شھار بہ دنت۔ اے کلاس ءِ تہ ءَ نا کار ءُ باری مردم ھوار، نا شاھدربرجاہ ءِ نودربر ءُ نئیکہ فائنانسئر (Financier)۔

اے Elite class نہ پیداگکاری کُت کنت ءُ ناکہ دگہ نوکیں درگیجے۔" 

دیمتر ءَ فینن اے تبکءِ لھتیں ھاسیت دیم ءَ کار ایت۔

"اے تبک کہ وتا چہ وتی مردمان سِند ایت، راج ءِ جیڑھاں راج ءِ چمّ ءَ نہ چار ایت۔ ھمے سوب انت کہ آ ھچ کُت نہ کنت ءُ بس روبرکتی کار ءُ بار ءِ یک منیجرے ءِ رنگ ءَ وتی کِرد ءَ پیلو کنت ءُ وتی مُلک ءَ یوروپی مُلکانی یک نکلے جوڑ کنگ ءِ جُھد ءَ  کنت۔ اے تبک پہ اے کار ءَ ھچ چک ءُ پد نہ بیت چیا کہ گلامی ءِ ربیدگ اے کلاس ءِ اندر ءَ جُھل ایر کپتگ اَنت۔ Neocolonialism دور ءَ سامراجی وانگی رھبند ایردستی ءُ لگتمالی ءِ مزنیں اوزارے زانگ بیت۔ یورُپ ءِ درکپگ ءَ پد ھم، یوروپی نام بَندگ ءِ رواج، یوروپی زُبان، یوروپی لبزانک ءُ یوروپی وانگی مواد دُرست ھما پئیم بَرجم بَنت کہ پیش ءَ بوتگ اَنت۔ اے تبک دگنیا ءَ گوں سامراج ءِ داتگیں نِزّءَ چار ایت ءُ اے نِز ءَ انچیں مُھکمیں رنگے ءَ  جاہ کُتگ کہ وانگی کارجاھاں ھمے نِزّ نودربرانی اندر ءَ کِشگ بوھگ ءَ اِنت۔ گیش ءَ چہ گیش چرچ بندگ بوتگ، نیکراھی مراگش ماں ریڈو ءُ وتگنداں گیش بوتگ اَنت۔ اے تبک مُدام وتی روایرکپتی پیراں اے منّارینگ ءِ جھد ءَ اِنت کہ من دودا (civilized) آں۔ اے تبک گْوَست ءِ درائیں نالائکی ءِ بُھتاماں چہ وتی سر ءَ دور کنگ ءِ جھد ءَ کنت۔ ھما روچ ءَ کہ اے راجی توکی تبک ءَ رودرتکی تاگتانی داتگیں دودمان، دیمروئی ءُ پاداری ءِ پجّار منّ اِت ءُ وتی کُت انت گُڑا بِزاں سامراج ءَ باج بُرت۔ چوناھا رودرتکی سامراجانی دیم ءَ آؤرتگیں دومان، پاداری ءُ دیمروئی وتی سامراجی اِستان ءِ برجم دارگ اِنت۔ ھما سامراجی روزیگی جوڈشت کہ آئی ءِ تہ ءَبس لھتیں بدلی آرگ بوتگ چوشکہ ھرکس وتی کار ءُ بارے بِندات کُت کنت، زمین کِشت کنت ءُ ھما جاہ ءُ دیار کہ اسپیت پوست ءِ دست ءِ چیر ءَ بوتگ اَنت ءُ آئی ءَ شُت کُت نہ کُتگ، آ جاگھاں شُت کنت، اے درست لس مھلوک ءِ ریپینگ ءَ ابید دگہ ھچ نہ انت۔" 

اگاں اے توکی تبک وتی روتگاں چہ سامراجی وانگ ءُ ربیدگ ءَ مہ کشّیت گُڑا آئی ءِ ھال ءَ فینن وش بْیان کنت۔

"اے جلدی آپ ءُ لاپ ءِ واھگداریں توکی تبک نابود ءُ نالائکیں تبک ئے۔ نا ایشی ءِ کرّ ءَ نوکیں ھیال ءُ لیکھے ھست ءُ ناکہ نوکیں چیزے ءِ سگّگ ءِ بودَشْت۔ ایشی ءَ بس ھما یات اَنت کہ یوروپی کتاباں چہ ونتگ ۓ ءُ دربُرتگ ۓ۔ بلے آ وتارا یورپ ءِ جاہ ءَ بھّ بُرت ءُ رسینت نہ کنت بلکیں گُڈسر ءَ یک کاٹونے بیت ءُ پشت کپ ایت۔"

ھرھما کس کہ سرجمیں آجوئی ءِ واھگدار اِنت گُڑا آئی ءَ زانگ لُوٹ اِیت کہ مستریں دُژمن سامراج انت۔ ءُ آئی ءَ اے ھم پھمگ لُوٹ اِیت کہ امپیریئلزم ءِ دو دور (Stage) اَنت۔ یکّے کالونیئل ءُ دومی نیوکالونیئل۔ ایشی ءِ بزانت اِیش بوت کنت کہ وتی زمین ءَ وتی پیرک مِکّ کنگ ءُ راجی سوت ءِ بُرزی ءَ گوں وانگ آجوئی ءِ نام نہ انت۔ سامراج ءِ لوٹ ایردستیں زمین ءِ مال ءُ مڈّی اَنت کہ آ چہ دھکان، پوریاگر ءُ بزگرانی ھید ءُ ھزمت ءَ پیداگ بنت۔ سامراج مُدام روزیگی کنٹرول لُوٹ اِیت۔ سْیاسی ءُ ربیدگی ادارہ ھمے پُلماری ءِ کُمک کنگ ءَ پہ جوڑ کنگ بوتگ اَنت۔ پمشکہ داں یک مُلکے ءِ رُوزی آزات نہ بوت ءُ پیداوار بزگر ءُ دھکاناں سر نہ بوت گُڑا اود ءِ مھلوک ھچبر وتارا آزات گُمان نہ کنت۔ 

وانگ ءُ آجوئی

ھرھما کس کہ یک آجوئی جُنزے ءَ ھوار اِنت گُڑا آئی ءَ اے پھمگ لُوٹ اِیت کہ مُلک ءِ آجوئی ءِ مُراد ملک ءِ روزیگ ءَ چہ دری ءُ تھی دستاں پچگرگ ءُ وتی دستاں کنگ انت۔ وانگ ءُ ربیدگ ءِ تہ ءَھرچ بدلی یے کہ آرگ بیت گُڑا اے ھیال دارگ بہ بیت کہ اے بدلی چنچُک پائدگمَنْد انت۔ مُراد ایش انت کہ یک انچیں وانگی رھبندے آرگ کہ مردماں راستیں زانت ءُ سرپدی بہ دنت۔ ءُ مردماں گوں مردم ئے  ءُ ابرم ءِ سْیادی ءِ بابت ءَ سرپد بہ کنت۔ ءُ یک نوکیں ربیدگے  ءُنوکیں سمایے دیم ءَ بْیار ایت کہ آ چہ سامراج ءِ ربیدگ ءَ جُتا بہ بیت۔ 

کالونیئل ءُ نیوکالونیئل وانگی رھبند ءِ بُنّکی لوٹ یک انچیں مردمے ءِ پیداگ کنگ اِنت کہ آ جسدی ءُ مجگی نزور بہ بیت، بےدل بہ بیت ءُ گوں نوآبادکار ءَ شمھار بہ بیت۔ 

پہ آجوئی ءَ یک انچیں وانگی رھبندے دیم ءَ آرگ بہ بیت کہ آ سرجمیں مردم پیداگ بہ کنت۔آ انچیں مردم پیداگ بہ کنت کہ آ چاگرد ءِ ایردست کنوکیں تاگتاں سرپد بہ بیت۔ ءُ  انچیں نوجْوان  پیداگ کنگ کہ آ وتی چاگردی ءُ ابرمی مال ءُ مڈّیانی سرا سرجمیں گِرءُدار ءِ واھگدار بہ بیت۔ اے رنگیں واھگ مارکس ءِ داتگیں وانگی رھبندءِ (Polytechnic education) تہ ءَ سرجم بوت کن اَنت۔

مارکس ءِ دیم ءَ آؤرتگیں وانگی رھبندے ءِ سئے لوٹ اَنت۔ 

• مجگی زانت

ایشی ءِ مُراد مردمانی مجگی لائکیانی ودّینگ اِنت۔ دگنیا ءِ ربیدگی سوبمَنْدیانی وانینگ ءَ پیش، مردم بائدئیں وتی جند ءِ گْوَستانک، لبزانک، تیھٹر ءُ ناچ ءُ سوت وانینگ بہ بَنت۔ اے پُشدر ءَ سْیاسی زانت باز الّم انت۔ سْیاسی زانت  ءَ  چہ منی مُراد مھلوک ءَ چاگردی تاگتانی بارو  ءَسرپد کنگ۔ وانگ بائدئیں مردماں ابرم ءُ ابرم ءِ کانودانی یک سائنسی سرپدی یے بہ دنت۔ایوک ءَ اے نا بلکیں سرجمیں جھان ءِ یک سائنسی سرپدی یے ۔ 

•  جسدی زانت 

ایشی ءِ مُراد مُھکم ءُ جان ءَ پُرّیں مردم ءِ پیداگ کنگ انت۔ جسدی زانت انچیں شَھزوریں دماگ ءُ جان ءِ پیداگ کنگ انت کہ آ ھروھد ءَ گوں ابرم ءُ مردم ءَ جنگ ءَ جاڑیگ بہ بَنت۔ ایشی ءِ تہ ءَ کسانیں جِمّ جنی ءَ بگر داں مزنیں پئوجی ھیلکاری ءَ سرجمیں  ھوار اَنت۔ مردم بائدئیں انچو بوناک ءُ لائک بہ  بیت کہ وتہ ءُ وتی گْوَستانک ءَ رکّینت بہ کنت۔ دْرائیں مردمانی واستہ الم انت کہ آ چو پئوجی لشکر ءَ وتی آشوب ءِ رکینگ ءَ ساڑی بہ بَنت۔

•   روزیگی ءُ تکنیکی زانت

ھرکس بائدئیں پیداگکاری ءِ بھرے بہ بیت۔ ھرکسانیں زھگ ءَ بائدئیں انچیں لھتیں ھُنر گوشگ بہ بیت کہ آ مُلک ءِ پیداگکاری ءَ وتی بھرشت ءَ دات بہ کنت۔ ایشی ءِ مُراد پیداگکار ءِ پیداگ کنگ اِنت دانکہ دْرائیں راج پیداگکار جوڑ بہ بیت ءُ وتی راجمانی ءُ ابردمی چاگرد ءِ مستر ءُ کستر وت بہ بیت۔ 

اے وانگی رھبند ءِ بُنکی مُراد یک انچیں مردمے ودی کنگ اِنت کہ آئی ءِ تہ ءَ جنگ کنگ ءِ توکل، جیڑگ ءِ بود ءُ پیداگ کنگ ءِ زکّت بہ بیت۔ من بس وانگ ءُ ربیدگ ءِ گپّ ءَ نہ آں۔ بلکیں من یک انچیں وانگی رھبندے ءِ گپّ ءَ آں کہ آ یک راجی وتن دوستی ءِ  ربیدگے بْیار ایت ءُ سرجمیں مردم ودی بہ کنت کہ آھانی تہ ءَ اے سما بہ بیت کہ مردم ءَ وتی راجمانی ءُ ابرمی چاگرد ءِ مستر وت بوھگی اِنت۔ وانگ ءُ ربیدگ ءِ کار بس دگنیا ءِ اکس ءِ پیشدارگ نہ اِنت بلکیں مردماں پہ آئی ءِ بدل کنگ ءَ جاڑیگ  کنگ انت۔ مردم وتی منزل ءِ گچینکار  وت انت۔ ءُ ما افریکی مردم ھما وھد ءَ وتی منزل ءَ سر بئیں وھدے ما وتی منزل ءَ وت گچین کن ایں۔ من لوٹ آں وتی گپّاں گوں فرانز فینن ءِ گوشتگیں اے گپّاں ھلاس بکن آں۔ 

"سنگتاں، مارا شمارا یورُپ ءِ ستاشانی کنگ نہ لُوٹ اِیت۔ آئیءَ وتی تْرامگیج، چاگرد ءُ استان جوڈ کُتگ انت ءُ ھمے یورُپ ءَ وتی  پیر سرپد بَنت۔ مردمگری پہ ما نا بلکیں پہ دگرے ءَ ودار ءَ اِنت۔ چوشیں گیگان مسکرا ءَ ابید دگہ ھچّ نہ انت۔

اگاں ما افریکہ ءَ نوکیں یورُپے کنگ لوٹ ایں گُڑا پہ اے کار ءَ مارا زھمتکشّی یے نہ لُوٹ اِیت۔ گُڑا مارا وتی ملکانی منزل یورُپ ءِ دستاں دیگی انت چیا کہ چہ آئی ءَ شرتر اے کار ءَ دگہ کس کُت نہ کنت۔ بلے اگاں ما مردمگری ءَ گامے دیم ءَ برگ لوٹ ایں، اگاں ما ایشی ءِ رنگ ءُ دروشم ءَ مٹ کنگ لوٹ ایں ءُ آ دروشم کہ یورُپ ءَ داتگ، آئی ءَرد کنگ لوٹ ایں گُڑا مارا یک پَٹ ءُ پول ءُ نوکگیجی ءِ سپرے ءَ درکپگی انت۔ 

اگاں ما وتی مھلوک ءِ واھگ ءِ پدا زندگی کنگ لوٹ ایں گُڑا مارا ایشی ءِ جْواب چہ یورُپءَ نا بلکیں دگہ جاگھے ءَ چارگی انت۔ ءُ اگاں ما یوروپی مھلوک ءِ واھگ ءِ پدا زندگی کنگ لوٹ ایں گُڑا اے جْوانیں کارے نہ بیت۔ 

"سنگتاں، پہ وتہ، پہ یورُپ ءَ ءُ پہ مردمگری ءَ، مارا یک نوکیں تاکے لیٹینگی انت۔ مارا نوکیں لیکہ دیم ءَ آرگی انت ءُ نوکیں مردم جوڑ کنگی انت۔" 

منی دوستاں، چہ پُرتَگیز ایردستی ءَ پیش زمبابوے یک مزنیں دودمانے ءِ واھند بوتگ کہ داں روچ ءِ مروچی گوں دروگاں چیر دیگ بیت۔ مرچی 20می کرن ءِ گُڈسر ءَ بائدگیں زمبابوے پہ نوکیں منزلے ءَ گام بہ جنت۔ مئے وانگی رھبند ءُ ربیدگ بائدگیں پہ نوکیں افریکہ ءِ جوڑ کنگ ءَ دیم ءَ بہ کنز اَنت۔ نوکیں افریکہ پہ نندگ ءُ چارگ نہ رس اِیت بلکیں اے کار ءَ یک آشوبے آؤرت کنت۔ ءُ اے آشوب ءِ آروک یک آشوبی گلے بوت کنت کہ آئی ءِ تہ ءَ دھکان، بزگر، پوریاگر درست ھوار بَنت۔

                                                                                            

اے نبشتانکءِ تہءَ درشان کُتگیں ھیالءُ لیکہ نبشتہ کارءِ وتیگ اَنت ہژدری نہ اِنت کہ بی ایس سی اسلام آباد آئیءِ ھیالءُ لیکہاں گوں منوگر بہ بیت۔