کئے منی گَہگیریں سَرءَ گڈیت؟
اگاں ربیدگءِ لبزی ماناءَ بچار ایں گڑا زند گوازینگءِ ہما رَہبندءَ گشگ بیت کہ
آ یک راجےءَ مجگی ءُ جسدی ہسابءَ بندوک بہ کنت ءُ ہمے بندوکی راجےءَ را پجارے بہ
دنت ءُ ہمے پجار راجےءِ دود ءُ ربیدگءِ بہر انت۔ پدا ہمے ربیدگ اِنت اگاں راجےءِ
مجگی ءُجسدی مہکمی ءُ توانائیءِ مانزمان
بوت یا اگاں سرجمیں راجےءِ روشت، راجدپتر ءُ اجتماعی یادداشتانی بہرے بوت گڑا اے
ربیدگ دودمان سازگ ءِ مانزمان بیت۔ بلے اگاں ربیدگءِ کسانیں بہرے یک ہاسیں ٹکےءِ
گورءَ کارمرز بوگءَ اِنت گڑانسلی یا ٹکی ربیدگے گشگ بیت، اے پیمیں ربیدگ راجءَ
پجارے دات کنت بلکیں اشیءِ ھلاس بوگءِ گمان مدام بیت۔ بلے ہما ربیدگ کہ آواں یک
دودمانے پہ وت جوڑ کرتگ گڑا آوانی ھلاس بوگ کرنانی کرن درکار بنت۔ بلے ابیدء
زورگیر ءُ زورآورےءَ اے پیمیں ربیدگ ءُ دودانی سرءَ ابرمی مٹ ءُ بدلی اژدری اِنت۔ ءُ ہمک ازگاریں ربیدگ اے واکءَ داریت کہ آئیءِ
اندرءَ ابرمی مٹ ءُ بدلی بئیت اِنت۔ اگاں ابرمی مٹ ءُ بدلی وتی اندرءَ جاگہ مہ دنت
گڑا ربیدگءِ ھمبرائیءَ راجءِ ھم ھستمان ترسےءِ آماچ بوت کنت۔ پرچاکہ survival of fittestءِ مستریں شے ربیدگ اِنت
کہ تو ابرمءِ تبءَ آئیءَ پہ گچین کت بہ کن ئے گڑا تئی زندگ بوگءِ گمان بنت۔ پمیشکہ
بازیں زانتکارانی گشگ ہمیش اِنت ربیدگ ابرمیءِ لوٹ ءُ گزرانی بنیادءَ جوڑکنگ
بیت۔ مرچیگیں اکیڈمیاءِ اندرءَ ربیدگ ڈسپلینےءِ
چماں چارگ ءُ وانینگ بیت۔ بزانکہ ربیدگءِ جتائیں تک ءُ پہنات چارگ ءُ تپاسگ بنت۔ آئیءِ
بنکی زلورت، راجمان سازیءِ میانءَ ربیدگءِ کرد، مذہب، لیکہ، ازمءُ ایدگہ گیشتریں
زندمانءِ زلورت ءُ لوٹانی جوڑ کنوکیں شےءَ ربیدگءِ نگاہءَ چارءُ بیچار اَنت۔ میتھو آرنولڈربیدگ ءِ گالبند ءَ اے داب ءَ
گِیشین ایت”ربیدگ ھما شے اِنت کہ یک کٹمےءَ گوں دودمان ءَ
بندوک بہ کنت “۔آرنولڈءِ ربیدگ ہما اِنت کہ مگربءَ پریکٹس
کنگ بیت۔ بلے ہوبز ءُ روسو وڑیں زانتکار آرنولڈءِ اے مانا ءُ بزانتءَ رد کن اَنت
آیانی نزءَ ربیدگ ابرمءِ پیداور اِنت کہ انسان وتی زلورتانی بنیادءَ ربیدگءِ
بنھشتءَ ایر کنت ۔ پمیشکہ روسو ءُ ہوبز روکپتءِ ربیدگءِ سرءَ ہم نگد کن اَنت پرچا
کہ دنیاءَ دگہ ہم ربیدگ ءُ دود ہست اَنت کہ روکپتءِ ربیدگءَ چہ باز کدیم ءُ کوہن
انت، آیانی ربیدگءِ اندرءَ تہنا جَسدی ہمگونگی نیست اَنت بلکیں مجگی ہمگونگیءِ
مزنیں ھاسیت ھوار اَنت۔ پمیشکہ ہوبز ءُ روسو ربیدگءَ دو جتائیں تہراں بہر ءُ بانگ
کن اَنت۔ یکے مجگی ربیدگ انت ءُ دومی جَسدی ربیدگ اِنت۔ مجگی ربیدگ ہما اِنت کہ
راجےءِ روشت، پدکرد ءُ بامردانی اجتماعی پدرائشت ھوار اَنت۔ مجگی ربیدگ زبانءِ
اندرءَ پیوند اِنت۔ بہ کولء فرانز فینن زبان راجےءِ ہما ربیدگ اِنت کہ اشیءِ
اندرءَ راجےءِ اجتماعی یادداشت ہوار اَنت، ازم، لیکہ، رسم ءُ رواجءِ درشان کل مجگی ربیدگءِ بہر
اَنت۔ ءُ جسدی ربیدگ
ہما اِنت کہ اشیءِ اندرءَ راجےءِ پچ ءُ پوشاک، ورگ ءُ وردن،دْرپ ءُ دارگ، Architecture ءُ ایدگہ بازیں چیز ہوار اَنت۔
چوشکہ دنیاءَ ھمک راجےءَ وتی بُندپتری پُشدرے ہست انت،آ جتائیں ویل ءُ بندپتری وھد
ءُ زمانگاں گوزانءَ مرچیگیں جاوراں سر بوتگ انت۔ ہمے بندپتری ریچ انت کہ راجانی
دود ءُ ربیدگ جوڑ کنت ۔ اِشیءِ تہءَ آیانی
نِندگ ءُ پاد آیگ ءُ پُچ ءُ پوشاکءَ بہ گِر داں شر ءُ ہراب، شر رنگی ءُ بد رنگیءِ
لیکہ کاینت بزاں کہ راجےءِ سرجمیں زند گوازینگءِ رہبند آئیءِ دود ءُ ربیدگ انت۔ بلے
کہ دود ءُ ربیدگءِ ارزشداریں بہر مجگی دود
اِنت۔ اگاں یک راجےءِ مجگی دود نزور بوت گڑا بہ گندئےآ راج وتءَ را پجارے دات کت
مہ کنت۔ جسدی ربیدگ مدامی مٹ بوکیں شے یے، پرچا کہ جسدی ربیدگ وہد ءُ جاورانی
ہسابءَ مٹ ءُ سٹ بیت۔ جسدی ربیدگ موسمی جاوراں گوں بندوک اِنت۔ بلے ہمک راجےءِ دود
ءُ ربیدگءِ تہءَ یک انچیں بہرے الم بیت کہ آ سرجمیں دود ءُ ربیدگ ءُ زند گوازینگءِ
تب ءُ میلءِ سرءَ زورآور بیت۔ آئیءِ سرجمیں زندءِ سرءَ سانمند بوگءَ پہ ہما بہرءَ
بندپتری کاریچے پکار بیت۔ ہمے بندپتری کاریچءَ یکدرچءَ کاربندگ کہ اشیءِ سببءَ
راجءِ مجگ ءُ آئیءِ زندمانءَ سانمند کنت گڑا ہمے دود ءُ ربیدگی پدکرد راجءِ پجار
جوڑ بیت۔
ما وہدے کہ بلوچءِ گپءَ جن ایں ءُ آئیءَ را یک راجےءِ مکام ءُ بستارے دئیں گڑا
اشیءِ مستریں راستی گوں آئیءِ ربیدگءَ بندوک اِنت۔ اے ربیدگ بلوچءِ گورءَ ہر دوئیں
دابءَ مہکم ءُ توانائیں رنگےءَ کارمرز بوگءَ انت بزانکہ مجگی ءُ جسدی ربیدگ۔ بِلّے
کہ بلوچ Multilingual راجےءِ بستارءَ زانگ بیت یا کہ آ بازیں ٹک ءُ تمنداریءِ چپ ءُ
چاگردءَ زند گوازینگءَ انت بلے سرجمیں زبانانی مجگی ربیدگ یک ہساب ءُ یکڈولءَ مارا
گندگءَ کیت اِنت۔ بزانکہ اگاں کسے براہوئی ءُ بلوچی گپ جنوکیں تمندار اَنت گڑا آوانی
یادداشت ، راجی بامرد،ازم،پدکرد، تب ءُروشت، رسم ءُ رواج کل ہما اَنت کہ ایدگہ ٹکی
زباناں ما دیست کت کنیں چوشکہ جدگالی، کیھترانی ءُ ایدگہ ٹکی زبانانی گورءَ
یکڈولیں پدکرداں ما دیست کت کن ایں۔ ہمے ہسابءَ جَسدی ربیدگ اِنت کہ کلیں ٹک ءُ
تمندار یکیں پچ ءُ پوشاک، ورگ ءُ وردن، درپ ءُ دارگ، آریکٹچر کارمرز کن اَنت
بزانکہ مارا ہچ ٹک ءُ تمندارےءِ گورءَ جتائیں پچ ءُ پوشاک گندگءَ نئیت اِنت۔
بلوچ دود ءُ ربیدگءِ تہءَ دگہ مستریں راستی یے گہگیری اِنت کہ آئیءِ مجگءَ گوں
پیوند اِنت ہمے گہگیریء سرجمیں تب ءُ میل
گندگءَ ما دیست کنیں۔ ہمے گہگیریءِ راستی اِنت کہ بلوچءَ سدانی کساسءَ جتائیں
زورآورانی اُرش ءُ الگارءَ پد ہم اگاں آئیءِ سرڈگار تہت ءُ تاراج کرتگ، مہلوک جتگ
ءُ پرشتگ، کشت ءُ کشار، سبزواگ، لوگ ءُ گس لپاشتگ اَنت بلے آئیءِ تب ءُ روشتءِ
اندرءَ گہگیریءِ راستیءَ انچوش جاگہ کرتگ کہ آ زورآورءِ دیمءَ ہجبرسرجہل نہ کرتگ
ءُ وتی سرڈگار، وتی زید ءُ کہچر دومیءِ دستءَ نہ بکشاتگ اَنت۔ ہمے گہگیری اِنت کہ
ہچ زورآوراں داں دیراں بلوچ گلزمینءِ سرءَ نشت کت نہ کرتگ۔اے زورآور سکندرءِ
دروشمءَ بہ بیت، ہخامشیءِ دروشمءَ بیت، تازی ءُ ترکانی دروشمءَ بہ بیت، پرتگال ءُ
پرنگانی دروشمءَ بہ بیت یا کہ ہستیں وہدءَ پنجاپی ءُ گجرانی بہ بنت گڑا بلوچءِ
مجگی ربیدگءِ اندرءَ مدامی گہگیریءِ راستی ہست انت کہ ہست اِنت ءُ اشیءَ کارمرز کنان اِنت۔ اے گہگیری انچو
سانمند انت کہ بلوچ راجءِ پجارءَ گوں بندوک انت۔ بلے اے گہگیری تب انچو پہ ہلو
ہالو بلوچءَ نہ رستگ بلکیں اِشیءِ پُشدرءَ بلوچءِ ہزاراں سال بندپتر سازگءِ کردے
ہوار اِنت۔اے بُندپتر مہرگڑھءِ دروشم بہ بیت، جلال خانءِ دروشمءَ بہ بیت، بانڈی ءُ
مہنازءِ دروشمءَ بہ بیت، مہراب خان ءُ سدسالی نوروزخانءِ دروشمءَ بہ بیت گڑا ہمے
پندءَ بلوچ چہ ہزاراں سال بُران ءُ سازانءَ نوں پہ ما اتکگ ءُ مرچی اے جاہءَ سر
انت کہ آئیءَ پہ یک گہگیری تب ءُ روشتےءِ
سازگءَ سوبمند بوتگ۔ اے تاریخی پند ءُ
سپرءِ میانءَ بلوچءِ پیر ءُ کماش، چک ءُ زالبول ءُ ورنائیں پُسگاں وتی جان ندر کرتگ،
زالاں وتی دستانی منگلیک پُرشتگ انت ءُ ماتاں وتی سالونکیں بچ دیمونی داتگ اَنت
گڑا ما پہریگیں راجےءِ واہند بوتگ اَنت، بلے اشیءِ دارگ ہما وہدءَ سرسوبی ءُ پہریگ
بوت کنت کہ ما وتی گلزمینءَ زورآوراں کش ات بہ کنیں۔
چوشکہ ھستیں وہدءَدنیاءِ سیاست ءُ جنگاں وتی رنگ مَٹینتگ اَنت ہمے دابءَ زورگیریءُ
زورآوریءَ ہم وتی داب بدل کرتگ انت۔ زورگیر کہ اے آسرءَ سر بوتگ انت کہ تہنا زورءُ
تاکتءِ وسیلہءَ راجے ایردست کنگ نہ بیت
نئیکہ دائمی آئیءِ سرڈگارءِ مادن ءُ مڈیانی لٹ ءُ پُل کنگءَ چہ زورگیری دارگ بیت۔
پرچا کہ دنیاءِ گیشتریں کہ زورآور بوتگ اَنت گڑا آیاں ایردستءِ سرڈگارءِ سرءَ پروش
وارتگ گڑا پمیشکہ سردجنگءَ پد دنیاءِ سیاسی تب، زورآورانی شوربندی ءُ تاکتءِ داب
ہم مٹ بوان بیت۔ گڑا ما گند ایں کہ دنیاءِ بازیں ھنداںNeocolonialism ءِ وسیلہءَ
زورآورانی تاکت پریٹکس بوگءَ انت ءُ دگہ بازیں ھند اِنت کہ آ کالونیلزمءُ نیوکالونیلزمءِ
میانءَ مرگءِ پیسلہءِ ودار اَنت۔ نوں بلوچءِ گورءَ اے مَرگ ہلاس بوگءِ ہم نشون ءُ
چیدگ اِنت، بے سوب، سرجہلی،راجی پجارءَ چہ دزکشی اے کل مرگءِ تہءَ ھوار اَنت۔ دومی
ہما مرگ کہ پہ راجءِ بانداتءَ دیگ بیت، گلزمینءِ پہریزگ، وتی مادن ءُ مڈیانی
پہازگ، راجی بقا ءُ ھستمانءِ پاسداری ءُ درستاں چہ مستریں راستی وتی ربیدگی میراس
بزانکہ گہگیریءِ فلسفہءَ وتی اندرءَ نہ تہنا جاگہ دیگ بلکیں ہمے گہگیریءِ فلسفہءِ
بنیادءَ انچیں بندپترے سازگ کہ آوکیں پدریچ تئی سرءَ پہر بہ بندیت۔
چوشکہ کالونیل ءُ نیوکالونیل شوربندیانی ھلاپءَ اوشتگ ھستیں وہدءِ بلوچءِ مستریں
چکاس اِنت ءُہمے ایردستءِ گہگیری دود ءُ ربیدگ انت کہ آئیءَ چہ دری زورگیرءَ جتا
کنت ءُ گوں وتی زمینءَ بندوکیءِ سِنچءَ دنت پمیشکہ آ لاچار بیت کہ زورگیرءِ ھلاپءَ گہگیری بہ کنت۔ گہگیریءِ
دارگءَ پہ زورگیر ایردستءِ دود ءُ ربیدگءَ
دور کنگءِ جُہدءَ کنت دانکہ آئیءَ گوں زمینءَ بندوکیں سِنچ نزور بہ تَریت یا وتی
دود ءُ ربیدگاں آئیءِ سرءَ پہ زور بہ مش ایت دانکہ آ وتءَرا چہ دری دژمنءَ جتا مہ
کنت۔ 20می کرنءِ نیامءَ گیشتریں زورگیری
نظاماں گندگ بیت کہ آیاں ھندی مہلوکءِ دود ءُ ربیدگ جتائیں داباں گاجیلی کرتگ۔
اپریکہءِ نامداریں نبشتکار چینوا اچیبے وتی گدار ‘Things Fall Apart’ ءِ تہءَ ہمے چیزءَ پیش
داریت کہ پرنگی زورگیریءَ پیسر اپریکہءِ وتی دود ءُ ربیدگے بوتگ کہ آ ھمائیءِ
بُنیادءَ زِند گوازینگءَ بوتگ انت بلے انگریزانی آیگ ءُ زورگیر بوگءَ پد اپریکہءِ
سرجمیں دود ءُ ربیدگ آیاں وتی رنگ ءُد ابءَ مٹ کرتگ اَنت۔اشیءِ مستریں درور
اپریکہءِ زبان اِنت وہدے کہ پرنگیانی وانگجاہانی جوڑشتءَ پد آیانی زبان انچوش
ایردست کنگ بیت کہ آوت وتی زبانءِ ارزشتءَ چہ شموشکار بنت ءُ یک ءُ تہناوتی land demarcationءَ سوبمند بنت بلے آ مجگی گلامیءَ چہ تنی وہدی
انگت درآھگءَ بے سوب اَنت۔
ھمے دابءَ فرانز فینن وتی کتاب ‘ A dying colonialism’ءِ در ‘Algeria unveiled’ءِ تہءَ نبشتہ کنت کہ پرانس وھدے 1954ءَ الجیریاءِ سرءَ
زورآور بیت گڑا ھندی مھلوکءِ دود ءُ ربیدگءَ گاجیلی کنت ءُ آئیءِ ھاسیں نشانگءِ
اودءِ زالبول بنت۔ زورگیر اودءِ مھلوکءَ باورکنائینگءِ جُھدءَ کنت کہ زالبولانی
بُرکہءِ دور کنگ ءُ سرءِ ٹاپ کنگ شوکیں پیشنے ءُ دودمانءِ چیدگ انت۔ بلکیں زاھری
دُروشمءَ اے تھنا مادی شئے یے بلے فیننءِ ھسابءَ اگاں ھمے پرنگی دود ءُ ربیدگ بار
بار پرکٹس کنگ بہ بیت گڑا مھلوکءَ مجگی دُروشمءَ ھم سانمند کنت، چہ آیاں آیانی
ھزاراں سالی یات داشتاں پُلیت ءُ آیانی جیڑگ ھم چو پرنگیانی ڈولءَ بیت۔ فینن ھمے
چیزءَ ‘Acculturation’ءِ نامءَ دنت
ہمے دابءَ بلوچ زمینءِ سرءَ زورآوریں استان ہم بلوچءَ چہ وتی دود ءُ ربیدگءَ دزکشیءَ
پہ جتائیں ترزکار کارمرز کنگءَ انت۔ اے جاوراں وہدے کہ ما گند ایں گڑا اولی رندءَوتی
دود ءُ ربیدگءِ پاسداری ءُ پہازگءَ پہ بی ایس او آزادءِ ورنا 2 مارچ 2010ءَ ماں
خضدارءَ مراگشے اڑ دینت۔ اے مراگشءِ مکسد ہمیش بیت کہ بلوچ وتی زمینءِ سرءَ نہ زورآورءِ
دری لشکرءَ برداشت کت کنت نہ وتی دودءُ
ربیدگءَ دری مہلوکءِ دستءَ پادمال بوگءَ چوشیں گنجائشے پیداک کنت بلکیں ہمے ربیدگی
گہگیریءِ وسیلہءَ زورگیرءَ ہمے مَرت ءُ مارشتءَ دنت کہ بلوچ مُدام گہگیریءِ بیرکءَ
بُرز کنت۔ بلے استان برداشت کُت نہ کنت کہ بلوچ گوں وتی دود ءُ ربیدگءَ بندوک بہ
بیت پرچا کہ آ زانت کہ بلوچءِ دود ءُ ربیدگءِ تہءَ گہگیریءِ مزنیں سانے ہست کہ آ
پہ استانءَ سر دردے۔ ہمے مراگشءِ سرءَ بمب تراکے کنت ءُ دو بی ایس او(آزاد) ورنا شہید
بیت کہ اشانی تہءَ سنگت سکندر بلوچ ءُ
سنگت جنید بلوچ ھوار بنت ءُ دگہ 18 مردم ٹپی بیت کہ اشانی تہءَ یک استادے میر جلال
شاہ ہم ٹپی بیت۔ءُ مروچی ہم یک ءُ دو انچیں ورنا اَنت کہ لنگ اَنت چوشکہ بیبگر
بلوچ انت۔ ہمے روچءَ پد ھمک سال بلوچ راج اے روچءَ بلوچ دود ءُ ربیدگءِ روچءِ
بستارءَ گوں گہگیریءَ برجاہ داریت۔ اے روچءَ سرجمیں بلوچستانءَ ھوار ھمک جاہءَ کہ
بلوچ آباد انت جتائیں گہگیریءِ دروشماں گوں برجاہ دار انت، روانک کَشگ بیت ءُ
جتائیں مراگش اڈ دیگ بیت۔ پیسریگیں سالءَ دو مارچ 2024ءَ بلوچ یکجہتی کمیٹی کراچی
پریس کلب داں آرٹس کونسلءَ یک زھرشانی روانکے کشیت ءُ اے روچءَ گہگیریں دُروشمےءَ
دیمءَ کاریت۔ ھمے دابءَ بلوچ اسٹوڈنٹس ایکشن کمیٹی گوستگیں سالءِ دو مارچءَ ڈیرہ
مُراد جمالیءَ 'صبا لٹریری فیسٹیول'ءَ برجاہ داریت بلے دومی نیمگءَ زورگیر 2مارچ
بلوچ دود ءُ ربیدگءِ بنکیءِ پلسپہءَ زورگیرمدام وتی چانوگرانی وسیلہءَ Manipulate کنگءِ جہدءُ
کوشستءَ کنت۔ انچوشکہ اشیءَ ما احمداقبالءِ وش نیوز چینل، وائس آف بلوچستانءِ وڑیں
زورگری پروجکٹءِ دروشمءَ دیست کت کنیں کہ اے چانوگریں ٹولیاںءَ ریاستءَ ہما پروجیکٹ داتگ گڑا آیاں بلوچءِ ربیدگ تہنا چاپ ءُ گانا،موج ءُ
مستیءِ دروشمءَ پیشداشتگ بلے آیاں کدی بلوچءِ ہما راستیں گہگیریءِ پشدر پیشدارگءِ
جہد نہ کرتگ۔ زورگیرءِ اسل مکسد ہمیش بوتگ کہ بلوچءِ گہگیری ربیدگءَ ولگوج کنگ ءُ
زورگیری ربیدگءَ آئیءِ سرءَ دور دیگ دانکہ بلوچ گہگیری ربیدگءَ دائمی یلہ بہ دنت۔
وھدے کہ بلوچ وتی گہگیری ربیدگءَ یلہ بہ دنت گڑا اشیءِ مانا ہمیش اِنت کہ بلوچ وتی
پجارءُ بقاءَ چہ دزکش بوگءَ انت۔ پمیشکہ مارا استانءِ ہمک پندلانی دیم دارگی
اِنت۔آگہگیریءِ پدرائشتءِ کجام ہم وسیلہ بوت کت کن اَنت بلے الم پیشدارگی اِنت
پرچا کہ مئے باندات گوں گہگیریءِ پلسپہءَ بندوک اِنت۔
انچوشکہ زورگیرءِ اے پروجیکٹ بازیں ہند ءُ دمگاں برجاہ دارگ بوتگ ءُ اے
مراگشاں استانءِ پوج ءُ ایدگہ چانوگراں ھوار بلوچءِ پچ ءُ پوشاک، پاگ ءُ پڈکہ تہنا
زرتگ ءُ بلوچءِ یک نیمگی ءُ ردیں ربیدگءِ نمائش کرتگ۔ بلے بلوچءِ گہگیریءِ پلسپہ
ہمے دابءَ مہکم ءُ توانا اِنت کہ زورگیرءِ چرے پندلءَ مہلوک مروچی گیش باسما اِنت۔
نوں بلوچءِ ہمک ورنا زانت کہ مئے ربیدگ ہما اِنت کہ آ جنگءَ گوں بندوک اِنت، ہما
جنگ کہ بلوچءَ وشیں باندات ءُ وشھالیں زندےءِ مانزمان اِنت۔ اگاں مارا وتی ربیدگ
پہریزگی اِنت گڑا مارا یکبرے بلوچءِ گہگیریءِ ربیدگ زندگ دارگی اِنت گڑا ما وتی
ہمک پیمیں گلامیءِ سانکلاں چہ آجو بوت کت کنیں۔